Liczba odwiedzin:
222214
od 10.11.2016 r.
|
|
Tytuł projektu:
Strategie zasiedlenia obszarów wyżynnych Polski przez łowców i zbieraczy późnego paleolitu na przykładzie kompleksu stanowisk z Sowina, woj. opolskie
Finansowanie:
Narodowe Centrum Nauki, projekt w ramach programu Sonata, UMO-2014/13/B/HS3/04906, 2015-2017
Kierownik projektu:
dr hab. Andrzej Wiśniewski
Opis:
Celem projektu jest poznanie sposobów zasiedlenia terytoriów wyżynnych Polski południowo-zachodniej
przez łowców i zbieraczy reprezentujących różne ugrupowania kulturowe u schyłku ostatniego zlodowacenia
(ok. 20-13 tys. lat BP). Przedmiotem są pozostałości identyfikowane z tzw. kulturą epigrawecką, kulturą
magdaleńską i zespołami z tylczakami, które odkryto w rejonie miejscowości Sowin w woj. opolskim. Projekt
opiera się na założeniu, że w czasie zmieniających się warunków klimatycznych i przyrodniczych terytoria
wyżynne były zasiedlane w odmienny sposób. Wydaje się, że stosowanie odmiennych strategii było dyktowane
wielkością populacji oraz organizacją terytorialną, a także walorami środowiska przyrodniczego i kultywowanymi
zwyczajami zdobywania pożywienia. W okresach chłodnych pobyty ugrupowań były rzadsze i krótsze m.in. z uwagi
na niesprzyjające warunki klimatyczne oraz ograniczone zasoby źródeł pożywienia. Z kolei w okresach poprawy
warunków klimatycznych, z którymi następowało powiększenie populacji, dochodziło do stabilizacji osadniczej.
Jej podstawę mógł stanowić system logistyczny, polegający na eksploatacji dużych obszarów przez mniejsze
grupy organizujące celowe wyprawy. Zakłada się, że system refugialny mógł być powszechnie stosowany
u schyłku 2 pleniglacjału, zaś systemy logistyczne upowszechniły się m.in. w okresie Bollingu.
Dotychczas realizowano zadania związane pracami wykopaliskowymi oraz analizą materiałów archiwalnych
ze stanowisk 7, 7A i 9. Podjęto także badaniaa geologicznei, geofizyczne, geochemiczne i paleobotaniczne,
a także prospekcją terenową (ryc. 1-4). Odkrycie wyrobów wykonanych z radiolarytu w poziomie epigraweckim
stanowiska 7 podczas prac wykopaliskowych wskazuje na to, że grupa/lub grupy epigraweckie były powiązane
ze strefą karpacką. Pierwsze wyniki badań luminescencyjnych tego poziomu pozwalają odnosić jego wiek
do schyłkowej fazy MIS2. Z kolei wyniki analiz zabytków uzyskanych w latach 2000-2015 potwierdzają
duże różnice funkcjonalne pomiędzy zespołami epigraweckim i magdaleńskim w rejonie stanowiska 7,
co zgodne jest z założeniem, mówiącym o różnicach w organizacji terytorialnej grup ludzkich związanych
ze wspomnianymi jednostkami kulturowymi. Uzyskano także dane, które wskazują na to, że rejon Sowina
z uwagi na cechy rzeźby, położenie, a także zasoby był teatrem wielokrotnych i zróżnicowanych działań
łowców i zbieraczy schyłku plejstocenu. Dowodzą tego wyniki poszukiwań powierzchniowych, przeprowadzonych
w 2015 i na początku 2016 roku, które pozwaliły na wyróżnienie ponad 20 stanowisk na obszarze 6,5 km2.
Wystepuuja one głownie w obrebie wyniesienia terenowego, biegnącego równolegle do krawędzi doliny
Ścinawy Niemodlińskiej.
Wykonowcy/zespół:
prof. dr hab. Zdzisław Jary, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego
dr Lenka Lisa, Instytut Geologii, Czeska Akademia Nauk, Praga, Czeska Republika
dr Grzegorz Skrzypek, School of Plant Biology (MO90), The University of Western Australia
prof. dr hab. Andrzej Bluszcz, dr hab. Grzegorz Adamiec, dr Piotr Moska, Politechnika Śląska, Instytut Fizyki, ul. Krzywoustego 2, PL-44-100 Gliwice
dr Marek Kasprzak, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego
dr Mirosław Furmanek, Bernadeta Kufel, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego
dr Krzysztof Stefaniak, Instytut Zoologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Współpraca:
Marcin Chłoń, Studium Doktoranckie Nauk o Kulturze, Studium Doktoranckie Nauk o Kulturze, Uniwersytet Wrocławski
dr Petr Libor, Department of Botany and Zoology, Masaryk University, Czeska Republika
Agata Sady, Działu Archeologii Muzeum Śląskiego w Katowicach
prof. Antonín Přichystal, Department of Geological Sciences, Masaryk University, Brno, Czeska Republika
Zdjęcia
|